مرتضی شاهکرم نویسنده و کارگردان نمایش«برونسی» در گفتوگو با «ایران»:
جشنواره جان تازهای به تئاتر خواهد داد
میترا رضایی
خبرنگار
نمایشنامه «برونسی» نوشته مرتضی شاهکرم، سال گذشته در مجموعه آثار «قلم روشن» که شامل هشت نمایشنامه از زندگی هشت شهید دفاع مقدس بود، منتشر شد. شاهکرم که بهعنوان یکی از راویان مقاومت شناخته میشود و نگارش و کارگردانی آثار زیادی با موضوع دفاع مقدس در کارنامه هنریاش به چشم میخورد، در این اثر به زندگی یکی از سرداران شهید کشور میپردازد که شاید تا کنون آنطور که شایسته بوده، شناخته نشده است. این اثر هنری در بخش میهمان سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر به صحنه میرود.
مرتضی شاهکرم نویسنده و کارگردان نمایش«برونسی» درباره شکلگیری این اثر هنری گفت: نمایش«برونسی» محصول پروژهای تحت عنوان «قلم روشن» است که به سفارش مرکز هنرهای نمایشی در مورد شهدای انقلاب اسلامی و دفاع مقدس صورت گرفت که بناداشت چند پرتره در مورد شهدای گرانقدر تولید کند. زمانی که اسامی شهدای بزرگوار اعلام شد، شهید برونسی بیش از باقی شهدا، توجه مرا به خود جلب کرد چرا که به نسبت سایر اسامی، شهید برونسی برای من غریبتر بود.
وی افزود: کنجکاوی در مورد مطالعه و پژوهش در مورد زندگی این شهید موجب شد که من او را برای نگارش نمایشنامه انتخاب کنم. تحقیقات فردی زیادی در مورد زندگی و دوران حضورش در دوران دفاع مقدس کردم که منتهی به نگارش این نمایشنامه شد و از آنجایی که همیشه دغدغه کار در حوزه تئاتر انقلاب و دفاع مقدس را دارم در فاصله کوتاهی تمرینات این نمایش آغاز شد تا آماده اجرا شود.
این راوی مقاومت، شعار زدگی را آسیب تئاتر دفاع مقدس دانست و گفت: خیلی تلاش کردیم «برونسی» دچار شعارزدگی نشود. در این نمایش درباره یک قهرمان بسیار ساده صحبت میکنیم و تصمیم گرفتیم حرفمان را ساده عنوان کنیم، با تماشاگر ساده ارتباط برقرار کنیم. به همین دلیل برهههایی از زندگی او را که دراماتیکتر و کمتر دچار شعارزدگی بود نشان دادیم تا چگونه زیستن شهید برونسی را به مخاطب معرفی کنیم.
وی یادآور شد: این اثر نمایشی ۴ مقطع از زندگی سردار شهید عبدالحسین برونسی را که شامل سربازی، زمان انقلاب، بعد از انقلاب و دوران جنگ و شهادت است به تصویر میکشد. در این نمایش ۴ موقعیت منفک از زندگی این شهید بزرگوار که به یکدیگر مرتبط هستند در ۴ تابلو به تصویر کشیده میشوند.
این کارگردان تئاتر درباره فرم اجرای نمایش «برونسی» گفت: فرم اجرای این نمایش فرمالیستی است. چون نمیخواستیم نمایش حالت روایی بهخود بگیرد بهسمت اجرای نمایش فرمالیستی رفتیم با این رویکرد که از زندگی واقع گرایانه کمی فاصله بگیریم و ریتم اجرایمان را به گونهای انتخاب کردیم که تماشاگر با ما همراه شود و از روایت جا نماند و جلو هم نزند.
شاهکرم به شرایط سخت تمرین اشاره کرد و گفت: ما در شرایط سخت و با رعایت کامل پروتکلهای بهداشتی تمرین کردیم. بازیگران و تیم ما بسیار همدل و همراه صبوری کردند و ادامه دادند تا به اجرای دلخواه برسیم. هر کسی کار تئاتر انجام داده باشد میداند که تمرین با ماسک کار آسانی نیست اما عشقی که در گروه وجود داشت کمک کرد تا سختیها را تحمل کنیم و همه گروه به شوق درآغوش کشیدن صحنه پساز مدتها، از تمام وجودشان مایه گذاشتند.
این نویسنده و کارگردان که نمایش «برونسی» را پس از بازگشایی سالنهای تئاتر در مجموعه تئاتر شهر روی صحنه دارد تجربه اجرا برای تماشاگر را نفس کشیدن تئاتر دانست و افزود: تئاتر یک هنر زنده و پویا است. تئاتر وابسته به روح و نگاه و نفس تماشاگر است. اجرای آنلاین هرچند در این شرایط گاهی تنها گزینه است اما برای بازیگر و کارگردان به قدر کافی دلنشین نیست. اجرای زنده و حضور تماشاگر در سالن روح حقیقی را به فضای نمایش بازمیگرداند.
وی تصریح کرد: به نظر من در این شرایط نیز امکان اجرای زنده در سالنهای نمایش استاندارد کشور وجود دارد، چراکه فضا بزرگ است و امکان فاصلهگذاری وجود دارد. سقفها بلند است و تهویه صحیح انجام میشود و تماشاگر و بازیگران به قدر کافی از یکدیگر فاصله دارند. اگر تماشاگران فهیم هم در طول اجرا ماسک خود را برندارند و به رعایت پروتکلها پایبند بمانند ان شاءالله مشکلی پیش نخواهد آمد وجریان تئاتر کشور هم متوقف نمیشود.
شاهکرم از اینکه جشنواره تئاتر فجر بهصورت حضوری برگزار میشود ابراز خرسندی کرد و افزود: ما با نمایش «برونسی» در جشنواره مقاومت هم حضور داشتیم اما آنجا اجراها بهصورت آنلاین بود. هرچند من با همان روش هم مخالفتی نداشتم اما خیلی خوشحالم از اینکه قرار است با رعایت دستورالعملهای بهداشتی در جشنواره تئاتر فجر، نمایشها بهصورت زنده و با حضور ۵۰ درصدی تماشاگران اجرا شوند.
وی از اینکه جشنواره تئاتر فجر تعطیل نشد، ابراز خرسندی کرد و گفت: خیلی مهم است که جشنواره تئاتر فجر برگزار شود. این جشنواره ویترین تئاتر کشور است. هنرمندان تئاتر بخصوص از شهرستانها یک سال منتظر این رویداد بزرگ تئاتری هستند که دیده شوند. تعطیلی جشنواره تئاتر فجر به طور کلی تئاتر را تعطیل میکند. هنرمندان اگر کار نکنند زنده نیستند. امیدوارم سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر جان تازهای برای تئاتر کشور باشد.
برش
این نمایش که مدت زمان آن 70 دقیقه است از 2 بهمن ساعت 18، اجرای خود را در سالن سایه مجموعه تئاترشهر آغاز کرده است و براساس توافقهای صورت گرفته 30 اجرا خواهد داشت که ما چند اجرای آن را از 2 بهمن پیش از آغاز جشنواره تئاتر فجر تجربه کردیم و مجدد اجراهای عمومی این نمایش پساز اتمام جشنواره، از سر گرفته میشود.
بازیگران نمایش «برونسی» (به ترتیب ورود به صحنه) مسعود شامی خاتونی، ایمان سلگی، فرید کیامرثی، مرتضی شاه کرم، پروا آقاجانی، محسن پوشایی، مائده جلالی، احمد صمیمی، سالار مسیبزاده و مجید رحمتی هستند.
با جوانترین کارگردان حاضر در جشنواره تئاتر فجر
روایت جوان هفتادونُهای از یک تراژدی
نرگس کیانی
خبرنگار
«خواهرم منم ایسمنه» براساس پیشزمینهای که از تراژدی شناخته شده سوفوکل در ذهن داریم شکل گرفته است و یکی از کارگردانانش، جوانی متولد ۱۳۷۹ است که حضور در جشنواره تئاتر فجر را برای نخستینبار تجربه میکند.
متولد ۱۳۷۹ و دانشجوی ترم چهارم رشته کارگردانی تئاتر دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی یزد است. «خواهرم منم ایسمنه» اولین اثری است که کارگردانی کرده و اولین بار است که در جشنواره تئاتر فجر شرکت میکند.
علیرضا زارع در کنار سعید یوسفی؛ دیگر کارگردان «خواهرم منم ایسمنه» به نویسندگی احمد ندافی روز شنبه ۱۱ بهمن شاهد روی صحنه رفتن اثرش در سالن استاد ناظرزادهکرمانی تماشاخانه ایرانشهر در بخش «مسابقه آثار صحنهای» سیونهمین جشنواره تئاتر فجر خواهد بود.
او که این روزها با عنوان «جوانترین کارگردان جشنواره سیونهم با ۲۰ سال سن از یزد» شناخته میشود توانست با «خواهرم منم ایسمنه» در صدر بیست و نهمین جشنواره استانی تئاتر یزد قرار بگیرد و نمایشش به عنوان اثر برگزیده این رویداد، به جشنواره تئاتر فجر معرفی شود.
«خواهرم منم ایسمنه» براساس پیشزمینهای که از تراژدی شناخته شده «تریلوژی تِبای» سوفوکل؛ «اودیپوس شهریار»، «اودیپوس در کولونوس» و «آنتیگونه» در ذهن داریم، شکل گرفته است اما از زاویه نگاه نویسندهاش؛ احمد ندافی که علیرضا زارع از او به عنوان استادش نام میبرد.
زارع با اشاره به پیشینه کاری خود، گفت: «خواهرم منم ایسمنه» نخستین نمایش صحنهای من به عنوان کارگردان است و سابقه بازیگری و کارگردانی نمایش خیابانی را در کارنامه دارم.
او با اشاره به اینکه نقطه شروع «خواهرم منم ایسمنه» کجا بود، افزود: احمد ندافی، نویسنده این نمایشنامه استاد من است و در ابتدا با متن او به صورت کارگاهی پیش رفتیم. در نقطهای به این نتیجه رسیدیم که چرا منسجمتر و جدیتر پیش نرویم و به شرکت در جشنواره فکر نکنیم؟ در نتیجه با وجود سیر صعودی همهگیری بیماری کرونا و اعمال قرنطینه، همچنان به تمرینمان ادامه دادیم که در مجموع چهار یا پنج ماه طول کشید.
زارع در پایان در پاسخ به اینکه تئاتر در شهر یزد را چگونه میبیند، توضیح داد: گرایش بیشتر مخاطبان تئاتر یزد، به سوی آثار کمدی است و استقبالی که از این دست نمایشها میشود، در مورد دیگر آثار اتفاق نمیافتد. در کنار این موضوع، در یزد سالنی مجهز به امکانات مرسوم سالنهای حرفهای تئاتر ویژه اجرای آثار صحنهای وجود ندارد اما از سوی دیگر، به واسطه حضور مجید جوادیان در اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی یزد به عنوان مدیرکل، شاهد حمایتهایی حتی اگر نه مادی، هستیم.
راهنمای برنامه تئاتر(19 بهمن)
گُرگاسها یا روز بهخیر آقای وزیر
نویسنده و کارگردان: حمیدرضا نعیمی
بازیگران: رامین ناصرنصیر، امیر کربلایی زاده، بهناز نازی، کتانه افشاری نژاد، کامبیز امینی، رضا جهانی، دنیا فتحی، صالح لواسانی و بهنام شرفی
خلاصه نمایش: وزیر داراییِ جدید، تصمیم میگیرد با تمام کسانی که فرار مالیاتی کرده یا دست به تخلف مالی زدهاند برخورد قانونی کند. عمل به این تصمیم وقتی دشوار میشود که باید بسیاری از مقامات ریز و درشت را تحت تعقیب قرار دهد.
مکان و زمان اجرا: تئاتر شهر- سالن اصلی، ساعت 18
..............................................................................................................................................
تن ها
نویسنده و کارگردان: علیرضا معروفی
بازیگران: کیوان احمدی، امیررضا حشمیپور، محمدجواد حشمیپور، امیرارسلان خالویی، فردین شاهحسینی، هادی شیخالاسلامی، حسین عارف، آرمان میرزایی، حامد نساجبخارایی، محمد نیازی
خلاصه نمایش: هشت نفر اسیر در یک سلولی به ابعاد یک در یک متر در استخبارات عراق
مکان و زمان اجرا: تئاتر شهر- سالن چهارسو، ساعت 17
..............................................................................................................................................
هماتوم اپیدورال جنزده
نویسنده و کارگردان: جواد صداقت
بازیگران: الهام ابنى، مینا عبدى، شیوا جوانمرد
خلاصه نمایش: خانواده گودو در پى یک اتفاق با مردى بى سر روبرو مىشوند که آنها را متهم به قتل مىکند.
مکان و زمان اجرا: تئاترشهر-تالار سایه، ساعت 15
..............................................................................................................................................
راشومون
کارگردان: رسول اونق
نویسنده: فرشید مصدق
بازیگران: ساجده معزی، فاطمه لطفی، مائده سروری، محدثه شیرعلی، یکتا رستمانی
بازیگران یاریگر: سارا حسنپور اشرفی، مریم چوری، بهناز طزری، حمید مصدق، مجید انوری
خلاصه نمایش: راشومون داستان روایت یک جنایت از زبان چندین نفر که به عنوان مظنون دستگیر شدهاند...
مکان و زمان اجرا: تئاتر شهر- سالن قشقایی، ساعت 17
...............................................................................................................................................
ریبوت
نویسنده و کارگردان: امیرحسین آژیر ارشد
بازیگران: آتنا شهیدی، مهراد فلاحی، نیلوفر پناهی، جلال شهبازنژاد، مصطفی نظریان، نگار حسینزاده
خلاصه نمایش: چهار فرد غریبه، هر کدام با گذشتهای عجیب و انگیزهای یکسان، قدم به شرکت در یک بازی زیرزمینی میگذارند.
مکان و زمان اجرا: تالار مولوی، ساعت 15
...............................................................................................................................................
ته بلیط
کارگردان: علیرضا حمیدین
نویسنده: علیرضا حمیدین، امیر پناهیفر
بازیگران: محمد شریفی، امیرمنصور اسفندیاری، سینتیا سرکیسوارطانیان، امیر تک فلاح، بهار زندی، انیس صنیعی، ایران مسعودی
خلاصه نمایش: شخصیتهایی در دوران جوانی با سینما رفتن عاشق سینما شدهاند و سینما باعث تحول آنها
شده است و آنها به خاطر سینما روحی یا جسمی، درون یا خارج از سینما
میمیرند و ...
مکان و زمان اجرا: تماشاخانه ایرانشهر- سالن استاد ناظرزاده، ساعت 17
روشنایی تئاتر در بحران بیماری
«تئاتر چراغ راه است و روشنایی زندگی. از چگونه بودن سخن میگوید و چگونه به فراز عقل و احساس رسیدن، پس یک ضرورت است که هرگز نباید از آن غافل شد. شرایط اجتماعی جهان در سالی که گذشت، این ضرورت و نیاز را بیش از پیش عیان کرد. روشنایی تئاتر در این بحران بیماری، شهامت میخواهد و عاشقی، که شما دلباختگان عرصه هنر به سختی و با صبوری مدیریت کردید. طراحی و برگزاری جشنوارههای تئاتر استانی در این شرایط خاص، نقطه عطفی در استانها بود که به لطف ایزد منان و حضور جوانان و پیشکسوتان هنرهای نمایشی سراسر کشور بخوبی محقق شد. لازم دانستم شکوه این رویداد هنری را گرامی داشته، سپاس قلبی خود را به شما و هنرمندان تئاتر ایران ابلاغ کنم. امید آنکه در سایه عنایات الهی پیروز و سربلند باشید.»
علی نصیریان در پیامی، برگزاری جشنوارههای تئاتر استانی را نقطه عطف تئاتر در بحران کرونا دانست.
«جشنواره تئاتر فجر یک فرصت مناسب برای تئاتریهاست که دوباره دور هم جمع شوند و کار کنند، شاید در این جشنواره کم و کاستیهایی هم وجود داشته باشد، ولی ما خوشحال هستیم که پس از یک سال دوباره کار میکنیم. بهنظرم جشنواره یک شروع دوباره است که مردم به سالنها بیایند. بخش اجراهای آنلاین جشنواره نیز اتفاق خوبی است.»
رضا پورترابزاده کارگردان نمایش «اپیدمی» برگزاری جشنواره فجر را پس از یک سال تعطیلی تئاتر یک اتفاق خوب میداند.